W tym artykule przeczytasz m.in.:
- o ulicy,
- kim jest jej patron
Haberbusch i Schiele – istniejąca w latach 1846–1948 spółka z siedzibą przy ul. Krochmalnej 59 w Warszawie, zajmująca się produkcją piwa, wódek, likierów i napojów gazowanych. Jej założycielami i pierwszymi właścicielami byli Błażej Haberbusch, Konstanty Schiele i Jan Henryk Klawe.
Historia
W 1823 władze Królestwa Polskiego wprowadziły nowe taryfy celne i zakazano sprowadzania z zagranicy prawie wszystkiego, co można wyprodukować w kraju, m.in. wielu rodzajów alkoholi. Fakt ten dał impuls do produkcji w kraju. W 1840 działało w Warszawie 40 browarów.
Założenie browaru
11 marca 1846 Jan Henryk Klawe i Błażej Haberbusch nabyli okazyjnie na licytacji założony sześć lat wcześniej browar należący do Jana G. Schöffera, produkujący piwo w typie bawarskim. Błażej Haberbusch był piwowarem, a Jan Henryk Klawe byłym piekarzem z dużym zasobem finansowym po sprzedaży piekarni i kilku posesji w Warszawie. Dobrali do spółki Konstantego Schiele, z którym wcześniej Haberbusch pracował w zakupionym browarze. Powstała w ten sposób spółka rodzinna Haberbusch, Schiele i Klawe. Rodzinna, bo w 1849 roku Haberbusch ożenił się z Anną Marianną Klawe (1829–1893), córką Jana Henryka, a w roku 1851 Konstanty Schiele z jej siostrą Dorotą Karoliną Klawe (1831–1900).
Firma, która produkowała ciemne, mocne piwo w stylu bawarskim, rozwijała się prężnie. W 1849 nabyła browar znajdujący się na sąsiedniej posesji przy ulicy Wroniej, a rok później kupiła browar Czarneckiego mieszczący się przy ulicy Kruczej.
Do znacznego rozwoju, oprócz udanych inwestycji, przyczyniły się m.in. licznie powstające ogródki piwne, które finansował browar. W 1865 Henryk Klawe postanowił wycofać się ze spółki, która wypłaciła mu udziały w astronomicznej na ówczesne czasy kwocie 42 tys. rubli. Od tej pory spółka nosiła nazwę Haberbusch i Schiele. Firma produkowała piwo wówczas jedynie sezonowo od późnej jesieni do wiosny. Nie posiadała własnej lodowni, korzystała więc z wynajmowanych piwnic, m.in. kościelnych. Nie przeszkodziło to jednak w znacznym rozwoju browaru, który w początkach swojej działalności produkował 80 tys. wiader (8 tys. hl) piwa, a w 1879 110 tys. wiader (11 tys. hl) o wartości 115 tys. rubli przy zatrudnieniu 38 robotników.
iwo marki „Haberbusch” wysyłane było na krańce Królestwa Polskiego i Cesarstwa Rosyjskiego, do Niemiec i do wielu innych krajów Europy oraz na Daleki Wschód. W latach 80. XIX w. 1/3 części produkcji sprzedawana była w Warszawie, reszta na Ukrainie (zakład posiadał rozlewnię piwa w Kijowie), a także na prowincji. Przed 1900 Towarzystwo Akcyjne Browaru Parowego i Fabryki Sztucznego Lodu „Haberbusch i Schiele” dysponowało dwiema ciężarówkami, składami w Łodzi i Kaliszu, 20 wagonami kolejowymi, a także ochronką dla dzieci, szkołą elementarną, kuchnią dla pracowników, kasą oszczędnościowo-pożyczkową oraz gabinetem lekarskim ze stale dyżurującym chirurgiem.
Browar Haberbusch i Schiele w XX wieku
Na początku XX w. Haberbusch i Schiele był największym browarem warszawskim i jednym z największych w Europie. W 1907 przejął browar W. Kijoka, a cztery lata później wybudowano największy w Królestwie Polskim komin mierzący 65 m. W 1908 zmarł ostatni z rodu Haberbuschów – Karol. Mimo bezpotomnej śmierci obu Haberbuschów nazwisko ich pozostało w nazwie firmy. Do zarządu z ramienia rodu Haberbuschów wszedł Jan Patzer – żonaty z siostrzenicą Karola Haberbuscha, a prezesem spółki został Feliks Schiele. Po jego śmierci stery rodzinnej firmy przejął jego młodszy brat Kazimierz.
W 1911 browar osiągnął rekordową produkcję piwa, od którego skarbowi państwa rosyjskiego zapłacił akcyzę w wysokości 328 092 rubli. Był wówczas największym producentem piwa na terenie zaboru rosyjskiego, przy czym jedna trzecia produkcji sprzedawana była w Królestwie Polskim, a reszta eksportowana na rynek Imperium Rosyjskiego. Produkowane wówczas przez browar piwa dzielono w następujący sposób:
- ze względu na opakowanie: piwa butelkowe i beczkowe
- ze względu na trwałość: piwa niepasteryzowane i pasteryzowane eksportowe
- ze względu na typ: piwa pilzneńskie jasne, bawarskie ciemne, kulmbachskie czarne przygotowywane specjalnie na eksport na Kaukaz i Daleki Wschód
Przed wybuchem I wojny światowej browar zatrudniał 220 pracowników. Jednakże działania wojenne oraz niemieckie rekwizycje rabunkowe doprowadziły do załamania produkcji piwa i strat materalnych na łączną sumę 5 milionów rubli w złocie.
Upadek Imperium Rosyjskiego po I wojnie światowej i utrata tego wielkiego rynku zbytu przesądziła o upadku wielu browarów warszawskich oraz o konieczności ich fuzji.
Napisz komentarz
Komentarze